ကမာၻေပၚက လူ႔သက္တမ္းအတုိဆုံး ႏုိင္ငံမ်ား

ကြ်န္ေ တာ္ တုိ႔ငယ္ငယ္က

 ေသဆုံးသူအမ်ားစုရဲ႕

သက္တမ္းေတြကိုၾကည့္လုိက္ရင္ ၈၀

၀နး္က်င္ေတြမ်ားပါတယ္။ ေနာက္ ၂၀၁၀ ၀န္းက်င္ေရာက္လာေတာ့ ၇၀ ၀န္းက်င္ေတြ ျဖစ္ကုန္တယ္။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ ေသဆုံးသူအမ်ားစုကို ၾကည့္လုိက္ရင္ ၆၀ ေက်ာ္ေက်ာ္ေတြသာ ျဖစ္ေနတာ အားလုံးအျမင္ပါပဲ။ သက္တမ္းေတြဟာ တျဖည္းျဖည္းယုတ္ေလ်ာ့လာတဲ့အေနအထားပါ။ သက္တမ္းအျမင့္ဆုံး ကမာၻ႔ႏုိင္ငံေတြက လူေတြရဲ႕သက္တမ္းကေတာ့ ၈၀ေက်ာ္ ၀န္းက်င္မွာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီႏုိင္ငံေတြကုိၾကည့္လုိက္ရင္ ခ်မ္းသာၿပီးေတာ့ ေအးခ်မ္းတဲ့ ႏုိင္ငံေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ပန္တုိ႔ ဆြစ္ဇာလန္ တုိ႔လုိႏုိင္ငံေတြေပါ့။ သက္တမ္းအတိုဆုံးႏုိင္ငံေတြက လူေတြရဲ႕သက္တမ္းကေတာ့ ႏွစ္ ၅၀ ၀န္းက်င္သာ ရွိတယ္။ အဲဒီႏုိင္ငံေတြက လူအမ်ားစုဟာ ၅၀ေက်ာ္ အရြယ္မွာတင္ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ ေသဆုံးၾကရပါတယ္။

ဒီတစ္ခါ မ်ွေဝေပးခ်င္တာကေတာ့ ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ နိုင္ငံေပါင္း (၂၂၄)နိုင္ငံအနက္က လူ႕သက္တမ္းအတိုဆံုး(၅)နိုင္ငံရဲ့အေၾကာင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနိုင္ငံေတြအမ်ားစုရဲ့တူညီတဲ့အခ်က္က ဖြံျဖိဳးမႈေနာက္က်ျပီး အလြန္ဆင္းရဲတဲ့လူေနမႈဘဝေတြကို ပိုင္ဆိုင္ထားရတဲ့အခ်က္ပါပဲ။ ေဒသတြင္းမတည္ျငိမ္မႈ၊ ဥပေဒစိုးမိုးမႈအားနည္း မႈ ရဲ့ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္တဲ့ လူအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုလံုးဟာ ဖရိုဖရဲနဲ႔ပညာအသိညဏ္ နည္းပါးေစမႈ ေတြဟာ နိုင္ငံသူ၊နိုင္ငံသားေတြကိုတိုက္ရိုက္ထိခိုက္ေစတဲ့သေဘာပါပဲ။ အဲဒီစာရင္းမွာ အာဖရိကတိုက္က(၄)နိုင္ငံနဲ႔ အာရွတိုက္က(၁)နိုင္ငံပါဝင္ေနပါတယ္။ အခုေဖာ္ျပမဲ့ နိုင္ငံေတြမွာရွိတဲ့ လူေတြရဲ့သက္တမ္းကေတာ့ ပ်ွမ္းမ်ွ(၅၂.၁)နွစ္ကေန(၅၀.၆)နွစ္ အၾကားပဲရွိၾကတာပါ။

(၅) Swaziland (၅၂.၁ႏွစ္)

အာဖရိကတိုက္ မွာရွိတဲ့ Swaziland (Eswatini) နိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ျပည္သူေတြရဲ့သက္တမ္းဟာ ပ်ွမ္းမ်ွ အေနနဲ႔ (၅၂.၁)နွစ္အတြင္းသာရွိတာမို႔ သက္တမ္းအတိုဆံုးနိုင္ငံစာရင္းမွာ နံပါတ္(၅) ေနရာကေန ပါဝင္လာခဲ့ပါတယ္။ Swaziland နိုင္ငံက အမ်ိဳးသားေတြဟာ အမ်ိဳးသမီး ေတြထက္ အသက္ပိုရွည္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ၂၀၁၆ခုနွစ္က ကမာၻက်န္းမာေရးအဖြဲ႕ေတြ ရဲ့ေလ့လာခ်က္အရေတာ့ Swazilandနိုင္ငံရဲ့ လူသက္တမ္းတိုရတဲ့ အဓိကအေၾကာင္း အရင္းေတြကေတာ့ HIV/AIDSေရာဂါနဲ႔ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ကူးစက္ေရာ ဂါေတြေၾကာင့္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ Swazilandနိုင္ငံဟာ အေမရိကန္အေျခစိုက္ ကူညီေထာက္ပ့ံေရးေအဂ်င္စီတစ္ခုျဖစ္တဲ့ USAID အဖြဲ႕ရဲ့ လူသားျခင္းစာနာျခင္း ဆိုင္ရာအကူအညီေတြကို ရရွိေနခဲ့ျပီး အထူးသျဖင့္ HIV/AIDSေရာဂါနဲ႔ပတ္သတ္ တဲ့ တိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ဒီအဖြဲ႕ရဲ့ေထာက္ပံံ့မႈေတြဟာ အလြန္အားရစရာေကာင္း ေနခဲ့တာပါ။

USAID အဖြဲ႕ကလည္း HIV/AIDSေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးကို အဓိကလုပ္ငန္း အေနနဲ႔သတ္မွတ္ျပီး လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာပညာေပးအစီစဥ္ေတြ၊ အမ်ိဳးသမီးသားဆတ္ျခား လုပ္ငန္းေတြ၊HIV/AIDSေရာဂါကာကြယ္ေရးပညာေပးအစီစဥ္ေတြ၊HIV/AIDSေရာဂါ ခံစားေနရသူေတြကိုျပန္လည္ထူေထာင္ေရး/ကုသေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြမွာ အေမရိကန္ ေဒၚလာသန္းခ်ီအသံုးျပဳျပီး ဆြာဇီလန္နိုင္ငံရဲ့ HIV/AIDS ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈနႈန္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ေနတာပါ။ ဒါအျပင္ USAID အဖြဲ႕အေနနဲ႔ AIDSေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရး လုပ္ငန္း စဥ္ေတြကို အစိုးရရဲ့ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈစနစ္ကေန ခြဲထြက္ျပီး ပိုမိုထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိရာ အာဖရိကေဒသတြင္းက အေမရိကန္အစိုးရရဲ့ မိတ္ေဆြနိုင္ငံ မ်ားနဲ႔လည္းပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါတယ္။ ဒီလိုအားရစရာေကာင္းတဲ့ နိုင္ငံတကာ အကူအညီေတြေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာေတာ့ ဆြာဇီလန္နိုင္ငံလူဦးေရရဲ့ ပ်ွမ္းမ်ွသက္တမ္း (၅၂.၁)ကေန တိုးတက္ေအာင္ေဆာင္ရြက္နိုင္မယ္လို႔ ကၽြမ္းက်င္သူ ေတြက ခန့္မွန္းခဲ့ၾကပါတယ္။

(၄) Gabon (၅၂.၁ႏွစ္)

အာဖရိကတိုက္ကနိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္တဲ့ Gabonနိုင္ငံရဲ့ ပ်ွမ္းမ်ွလူသက္တမ္းဟာ(၅၂.၁)ႏွစ္ သာရွိတာမို႔ ကမာၻအသက္အတိုဆံုးနိုင္ငံစာရင္းမွာ နံပါတ္(၄)ေနရာကေန ရပ္တည္ ေနခဲ့တာပါ။ Gabonနိုင္ငံရဲ့ က်န္းမာေရးအေျခအေနဟာ ယုတ္ေလ်ာ့ေနေပမဲ့ စီးပြားေရး ပိုင္းမွာေတာ့ အလယ္အလတ္အတန္းစားနိုင္ငံတစ္ခု အေနနဲ႔ရပ္တည္နိုင္ခဲ့ပါတယ္။ Gabonနိုင္ငံဟာ ေရနံတြင္းမ်ားစြာရွိေနတဲ့ေဒသျဖစ္ျပီး နိုင္ငံသားအမ်ားစုဟာ ေရနံေျမ လုပ္သားေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ နိုင္ငံရဲ့ အဓိကေရနံလုပ္ငန္းကေတာ့ အစိုးရနဲ႔ လုပ္ ငန္းရွင္ေတြကသာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာေၾကာင့္ ေရနံေျမလုပ္သားမ်ားျပားပါတယ္။

နိုင္ငံသားအမ်ားစုဟာေရနံ တူးေဖာ္တဲ့လုပ္ငန္းကိုပဲ အာရံုစိုက္လုပ္ကိုင္ၾကတာေၾကာင့္ မလိုလားအပ္တဲ့ နွလံုး၊အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ ေရာဂါမ်ားစြာခံစား ေနရတာပါ။နိုင္ငံတကာရဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္ အကူအညီေပးေရးလုပ္ငန္း ေတြကိုလာေရာက္လုပ္ကိုင္ေပမဲ့ အစိုးရကိုယ္တိုင္က ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး အပိုင္းမွာ အားနည္းေနခဲ့တာပါ။ ဒါအျပင္ HIV/AIDS ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈနႈန္းဟာလည္း အလြန္မ်ားျပားတာေၾကာင့္ ဂါဘြန္နိုင္ငံရဲ့ လူသက္တမ္းကိုထိခိုက္ေစတာပါ။ အထက္ပါ ေဖာ္ျပတဲ့ အဓိကျဖစ္စဥ္(၂)ရပ္က ဂါဘြန္နိုင္ငံသူ/သားေတြကို အခ်ိန္မတန္ခင္ ေသဆံုးေစခဲ့ရတာပါ။

(၃) Afghanistan (၅၁.၇)နွစ္

အာရွတိုက္မွာရွိတဲ့ အာဖဂန္နစ္စတန္နိုင္ငံကေတာ့ ဒီစာရင္းမွာပါဝင္လာတဲ့ အာဖရိကတိုက္ ကမဟုတ္တဲ့ တတိယေျမာက္လူသက္တမ္းအတိုဆံုးနိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ အိုစမာဘင္လာဒင္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အယ္ကိုင္ဒါအၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ေတြရဲ့ စစ္တလင္းျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဒီနိုင္ငံဟာ မူလကတည္းက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးျပီး ေရာဂါဘယထူေျပာလြန္းတဲ့နိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ အာဖဂန္ နိုင္ငံရဲ့လူသက္တမ္းဟာ (၅၁.၇)နွစ္သာရွိျပီး အေမရိကန္အေျခစိုက္ ေထာက္ပ့ံကူညီ ေရးအဖြဲ႕ USAIDရဲ့ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ေတာ့ မၾကာခင္ဒီလိုဆိုးရြားတဲ့ျဖစ္စဥ္ ေတြကို ေလ်ာ့ခ်နိုင္ေတာ့မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။

USAID အဖြဲ႕ဟာအေမရိကန္အစိုးရရဲ့အထူးအစီစဥ္ အေနနဲ႔ ဒီနိုင္ငံရဲ့ထူေထာင္ေရးအတြက္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးက႑ေတြကို၂၀၁၆ခုနွစ္ ကေနစျပီးအရွိန္ ျမွင့္တင္ျပီး ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါတယ္။ ဒါအျပင္ အျခားအလွဴရွင္နိုင္ ငံေတြနဲ႔ပူးေပါင္းျပီး အဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ေနတဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြကိုေလ်ာ့ခ်ဖို႔နဲ႔အစားအစာနဲ႔ ေရဖူ လံုစြာရရွိနိုင္ေရး စီမံခ်က္တစ္ခုကို လည္းလက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ လ်က္ရွိေနတာပါ။ ဒါအျပင္ အေျခခံ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာလုပ္ငန္းေတြကေန အဆင့္ျမင့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ ေပးေလာက္တဲ့အထိ အဓိကတာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္ ေနတဲ့ အေမရိကန္အစိုးရေၾကာင့္ မၾကာခင္ကာလမွာေတာ့ အာဖဂန္ဟာ ဒီစာရင္းက ေနထြက္သြားနိုင္ေတာ့မွာပါ။

(၂) Guinea-Bissau (၅၁)နွစ္

ပ်ွမ္းမ်ွလူသက္တမ္း (၅၁)နွစ္ရွိတဲ့ Guinea-Bissau ကမာၻေပၚမွာ ဒုတိယေျမာတ္ လူ႕သက္တမ္းအတိုဆံုးနိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။Aid for Africa အဖြဲ႔ပညာေရး၊က်န္းမာေရး၊ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းမ်ားရရွိေရး၊ သားရဲတိရိစာၦန္ကာကြယ္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ကို Guinea-Bissauနိုင္ငံမွာက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ေဆာင္ရြက္ေနတာျဖစ္ျပီး ေအာင္ျမင္မႈ ေတြလည္းရရွိေနပါတယ္။

Aid for Africa အဖြဲ႔ရဲ့ Tostan လို႔အမည္ေပးထားတဲ့စီမံခ်က္နဲ႕နိုင္ငံရဲ့ဘာသာစကားနဲ႔ယဥ္ေက်းမႈျမွင့္တင္ေရး၊ လူအခြင့္အေရး၊ လူမ်ိဳးေရးပရိပကၡထိန္းသိမ္းေရး၊ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးနဲ႕ အေျခခံက်န္းမာေရးဆိုင္ရာေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္းေတြကို တိုးတက္ေအာင္ အေကာင္ အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါတယ္။ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ၊ေဒသတြင္းမျငိမ္မသက္မႈ၊ ေရာဂါဘယထူေပ်ာမႈ၊ ရာသီဥတုအေျခအေန ဆိုးရြားမႈေတြ ဖိစီးနွိပ္စက္ေနတဲ့ Guinea-Bissauနိုင္ငံဟာ အထက္မွာေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ စီမံခ်က္ေတြကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ နိုင္ခဲ့ရင္ေတာ့ ဒီဆိုးရြားတဲ့စာရင္းမွာပါဝင္ေနမ်ာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။

(၁) Chad (၅၀.၆)နွစ္

အလယ္အာဖရိကတိုက္မွာရွိတဲ့ Chad သမၼတနိုင္ငံရဲ့ ပ်ွမ္းမ်ွလူသက္ တမ္းဟာ (၅၀.၆)နွစ္သာရွိတာေၾကာင့္ ကမာၻေပၚမွာ အသက္အတိုဆံုးေသာနိုင္ငံအျဖစ္ ရပ္တည္ေနပါတယ္။ Chadနိုင္ငံဟာ ဒီလိုအဆိုးရြားဆံုးေသာစာရင္းမွာ နံပါတ္(၁)ေနရာ ကေနေဖာ္ျပခံခဲ့ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ဒီနိုင္ငံဟာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္နဲ႔ နို႔စို႔ အရြယ္ကေလးေသဆံုးမႈမွာ ကမာၻေပၚမွာအမ်ားဆံုးဆိုတဲ့ အခ်က္ေၾကာင့္ပါ။ ဒါအျပင္ အျခားငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမႈ၊ HIV/AIDS ေရာဂါအပါအဝင္ အျခားကူးစက္ေရာဂါေတြ ကလည္း ဆိုးဆိုးရြားရြားဖိစီးနွိပ္စက္ျခင္းခံေနရတဲ့ နိုင္ငံလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ အေျခစိုက္ USAIDအဖြဲ႕ကလည္း ဒီနိုင္ငံရဲ့ ပညာေရး၊က်န္းမာေရး ဖြံျဖိဳးေရးအတြက္ အဓိကေနရာကေန နိုင္ငံတကာနဲံေပါင္းစပ္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါတယ္။

ဒါအျပင္ ကမာၻ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔ရဲ့ အစားအေသာက္ဖူလံုေရးအစီအစဥ္ေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ထားတဲ့ Working together ဆိုတဲ့ စီမံခ်က္အရ အစားအစာ၊ေဆးဝါးနဲ႔က်န္းမာေရးအသိ ပညာေပးလုပ္ငန္းေတြကို Chadနိုင္ငံတစ္ဝွမ္း ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိေနပါတယ္။ ဒီလုပ္ ငန္းေတြရဲ့ ကုန္က်စရိတ္ဟာမ်ားျပားတာမို႔ ကမာၻအလွဴရွင္နိုင္ငံေတြကလည္း ခြဲေဝ က်ခံေပးပါတယ္။ ဒါအျပင္နိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔အစိုးရေပါင္းစပ္ထားတဲ့ ယခုနွစ္(၂၀၁၈)ခုနွစ္ကစတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ အစားအေသာက္နဲ႔ေရကူညီေရးအစီအစဥ္ေတြ၊ နိုင္ငံရဲ့ အဓိကစိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းနယ္ေျမေတြ ရွင္သန္ဖြံျဖိဳးေရးအစီ အစဥ္ေတြ၊ပညာေရးက်န္းမာေရးဆိုင္ရာလုပ္ငန္းေတြ ကေန Chadနိုင္ငံသားေတြကို ေထာက္ပ့ံလ်က္ရွိပါတယ္။ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အစီအစဥ္ေတြျပီးေျမာတ္ေအာင္ျမင္ခဲ့ရင္ေတာ့ Chadနိုင္ငံရဲ့ပံုရိပ္ဟာ ဒီမွတ္တမ္းဆိုးကေန ရုန္းထြက္နို္င္ပါလိမ့္မယ္။

ကမာၻေပၚမ်ာရွိတဲ့ နိုင္ငံအသီးသီးက လူေတြရဲ့ပ်ွမ္းမ်ွသက္တမ္းဟာ တိုးတက္လ်က္ရွိ ေနေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ႏုိင္ငံေတြကေတာ့ ဒီထက္ပိုမဆိုးေအာင္ပဲ က်ားကန္ ကန္ေနရတဲ့ အေျခအေနမွာရွိေနေသးပါတယ္။ ဒီနိုင္ငံေတြရဲ့ အေရးကိစၥဟာ နိုင္ငံတကာ ကဝိုင္းဝန္းအေျဖရွာမွသာ ေအာင္ျမင္နိုင္မယ့္ အေနအထားျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီေဒသေတြမွာ လက္ရွိလုပ္ကိုင္ေနတဲ့ ပညာေရး၊က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ျမွင့္တင္ေနတဲ့ အဖြဲ႔ေတြရဲ့ ဘံုရည္မွန္းခ်က္ေတြျပီးေျမာတ္ ေအာင္ျမင္ဖို႔လိုအပ္ေနတာလည္းျဖစ္ပါတယ္။

ကမာၻ႔ႏုိင္ငံေတြရဲ႕သက္တမ္းကို ေျပာတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ပ်မ္းမွ်သက္တမ္းကုိလည္း သိခ်င္ၾကမွာပါ။ ၂၀၁၅ခုႏွစ္ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ရဲ႕စစ္တမ္းအရ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ပ်မ္းမွ်သက္တမ္းဟာ ၆၆.၆ႏွစ္ နဲ႔ ကမာၻ႔အဆင့္ ၁၂၉မွာ ရပ္တည္ေနပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕သက္တမ္းကေတာ့ ၆၈.၅ ႏွစ္ျဖစ္ၿပီး အမ်ဳိးသားေတြရဲ႕သက္တမ္းကေတာ့ ၆၄.၆ႏွစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ သက္တမ္းေတြ ဒီေလာက္တုိသြားတယ္လုိ႔ မိတ္ေဆြထင္ပါသလဲ…..

——————-

thutazone.net